UEFI Önyükleme Sorunları ve Çözüm Yolları: Pardus Etap

- Aralık 22, 2025

Günümüzde bilgisayar sistemlerinin açılış sürecini yöneten UEFI (Unified Extensible Firmware Interface), eski BIOS sistemlerine göre çok daha hızlı ve güvenli bir deneyim sunar. Ancak, özellikle Linux tabanlı işletim sistemlerinde (Pardus, ETAP, Ubuntu vb.) beklenmedik önyükleme hatalarıyla karşılaşılmasına da neden olabilir.

1. Sorunun Analizi: "Reboot and Select proper Boot device"

Bilgisayarın donanımsal bir arıza vermediğini, ancak başlatılacak bir işletim sistemi bulamadığını gösterir.

PXE (Network Boot) Devreye Girmiş: Bilgisayar, diskte geçerli bir UEFI kaydı bulamadığı için ağ üzerinden (Ethernet) bir önyükleme dosyası aramaya başlamış ("No boot filename received") ve başarısız olunca kullanıcıdan geçerli bir medya takmasını istemiştir.

2. UEFI Kayıt Listesi Nasıl Çalışır?

İşletim sistemleri kurulurken, anakartın üzerindeki NVRAM denilen kalıcı olmayan belleğe bir "adres" bırakırlar.

Windows: Genellikle \EFI\Microsoft\Boot\bootmgfw.efi yolunu kullanır.
Pardus/ETAP: Genellikle \EFI\pardus\grubx64.efi yolunu kullanır.

Anakart üreticileri, bir hata durumunda veya ayarlar sıfırlandığında sistemin açılmaya devam edebilmesi için Windows’un kullandığı standart yolları "varsayılan" olarak kodlarlar.

3. Sorunun Temel Kaynağı: BIOS Pili ve Varsayılan Ayarlar

Pardus veya ETAP yüklü bir sistemde durup dururken bu hatanın alınmasının en yaygın sebebi BIOS (CMOS) pilinin bitmesidir.

Hafıza Kaybı: Pil bittiğinde anakart, NVRAM üzerindeki özel tanımlanmış yolları (Pardus yolu gibi) unutur.
Fabrika Ayarlarına Dönüş: Ayarlar sıfırlandığında anakart sadece fabrikada tanımlanan "Microsoft" yolunu arar. Bu yol bulunamayınca sistem, listenin sonundaki "Ağ Üzerinden Başlatma (PXE)" seçeneğine düşer.

4. Çözüm Yolları

A. BIOS Ayarlarını Kontrol Etmek

Bilgisayar açılırken (genellikle F2, F12 veya Del tuşuyla) BIOS ekranına girin:

Boot Priority (Önyükleme Önceliği): Diskinizin listede ilk sırada olduğundan emin olun.
Secure Boot: Eğer Pardus sürümünüz desteklemiyorsa bu ayarı "Disabled" yapmanız gerekebilir.
UEFI/Legacy: Sistemin "UEFI Only" modunda olduğundan emin olun.

B. GRUB Önyükleyicisini Tekrar Tanıtmak (Chroot Yöntemi)

Eğer UEFI kaydı silinmişse, bir çalışan (Live) Pardus USB'si ile sistemi açıp şu adımları izleyerek kaydı anakarta tekrar yazdırabilirsiniz:

Terminali açın ve disk bölümlerinizi belirleyin (sudo fdisk -l).
İşletim sisteminin kurulu olduğu bölümü ve EFI bölümünü bağlayın.
efibootmgr komutunu kullanarak manuel bir girdi oluşturun veya GRUB'u yeniden kurun:
sudo grub-install /dev/sda (Burada sda, ana diskinizdir).

C. Donanımsal Müdahale

Eğer tahta veya bilgisayar her elektrik kesintisinde veya her açılışta bu ekrana düşüyorsa, anakart üzerindeki CR2032 pili mutlaka değiştirilmelidir.

Özet ve Önemli Not

Pardus ve ETAP sistemlerinde bu sorunla karşılaşmamak için;

Kurulum aşamasında EFI bölümünün doğru oluşturulduğundan emin olunmalıdır.
Toplu yönetim sistemlerinde (LiderAhenk gibi), cihazların BIOS pillerinin periyodik kontrolü yapılmalıdır.
Hata alındığında paniklemek yerine, ilk olarak BIOS içerisinden diskin görülüp görülmediği kontrol edilmelidir.

Pardus ve ETAP yüklü sistemlerde (özellikle etkileşimli tahtalarda) UEFI kaydı silindiğinde veya GRUB bozulduğunda sistemi kurtarmak için kullanabileceğiniz adımlar:

Pardus ve ETAP için GRUB / UEFI Onarma

Ayrıca bakınız:

Bu işlem için elinizde çalışan bir Pardus veya ETAP canlı USB belleği bulunmalıdır.

1. Hazırlık ve Diskleri Belirleme

Bilgisayarı canlı USB ile açın ve bir terminal (uçbirim) penceresi açıp şu komutu yazın:

Bash:
sudo fdisk -l

Bu listede iki önemli bölümü bulmalısınız:

Root (/) Bölümü: İşletim sisteminin kurulu olduğu büyük bölüm (Örn: /dev/sda2).
EFI Bölümü: Genellikle 100-512 MB boyutunda, tipi "EFI System" olan bölüm (Örn: /dev/sda1).

2. Sisteme Bağlanma (Mount İşlemi)

Şimdi canlı sistem üzerinden bilgisayardaki kurulu sisteme "içeriden" müdahale edebilmek için diskleri bağlayacağız. (Aşağıdaki /dev/sdaX kısımlarını kendi disk numaralarınızla değiştirin)

Bash:
# Root bölümünü bağlayın
sudo mount /dev/sda2 /mnt

# EFI bölümünü bağlayın
sudo mount /dev/sda1 /mnt/boot/efi

# Sistem dizinlerini bağlayın (Chroot için gereklidir)
for i in /dev /dev/pts /proc /sys /run; do sudo mount -B $i /mnt$i; done

3. Sisteme Giriş (Chroot)

Artık sanki bilgisayar normal açılmış gibi kurulu sistemin içine giriyoruz:

Bash:
sudo chroot /mnt

4. GRUB'u Yeniden Kurma ve Güncelleme

UEFI kaydını anakarta tekrar yazdırmak ve açılış menüsünü yenilemek için şu komutları sırasıyla çalıştırın:

Bash:
# GRUB paketlerini UEFI için tekrar yükle
grub-install --target=x86_64-efi --efi-directory=/boot/efi --bootloader-id=pardus

# Başlatma menüsünü (listeyi) yeniden oluştur
update-grub

Not: Eğer sistemde başka bir işletim sistemi (Windows gibi) varsa, update-grub komutu onu da otomatik olarak bulup listeye ekleyecektir.

5. Alternatif: Manuel UEFI Kaydı Oluşturma (efibootmgr)

Eğer GRUB kurulu olmasına rağmen anakart listesinde görünmüyorsa, doğrudan şu komutla UEFI kaydı ekleyebilirsiniz:

Bash:
efibootmgr -c -d /dev/sda -p 1 -L "Pardus" -l '\EFI\pardus\grubx64.efi'

(Burada -p 1 EFI bölümünün numarasını temsil eder.)

6. Temizlik ve Yeniden Başlatma

İşlem bittiğinde chroot'tan çıkıp her şeyi güvenle ayırın:

Bash:
exit
sudo umount -R /mnt
sudo reboot

Önemli İpucu: ETAP Yetkili Mod

Eğer etkileşimli tahtalarda bu işlemi yapıyorsanız ve tahta açıldığında doğrudan kullanıcı girişine düşüyorsa, BIOS üzerinde "Admin Password" belirlenmiş olabilir. Bu durum, bazı anakartların UEFI listesine yeni kayıt yazmasını engelleyebilir. Böyle bir durumda BIOS şifresini geçici olarak kaldırıp onarımı yapmanız gerekebilir.

Bu Blogda Ara

Bilişim Teknolojileri